Τα αντιοξειδωτικά συμπληρώματα είναι ιδιαίτερα δημοφιλή τα τελευταία χρόνια και πολλοί τα θεωρούν απαραίτητα για καλή υγεία.

Αυτό συμβαίνει επειδή οι τροφές πλούσιες σε αντιοξειδωτικά, όπως τα φρούτα και τα λαχανικά, συνδέονται με μειωμένο κίνδυνο χρόνιων παθήσεων, καλύτερη λειτουργία του ανοσοποιητικού και υγιή γήρανση.

Ωστόσο, οι επιστημονικές έρευνες δείχνουν ότι η λήψη αντιοξειδωτικών μέσω συμπληρωμάτων μπορεί, σε ορισμένες περιπτώσεις, να κάνει περισσότερο κακό παρά καλό.

 

Τι είναι τα αντιοξειδωτικά και πώς λειτουργούν

Τα αντιοξειδωτικά είναι ουσίες που προστατεύουν τα κύτταρα του οργανισμού από τη φθορά που προκαλούν οι λεγόμενες ελεύθερες ρίζες, μόρια που παράγονται φυσιολογικά κατά τη διάρκεια του μεταβολισμού και της σωματικής άσκησης.

Επιπλέον, εξωτερικοί παράγοντες όπως η ατμοσφαιρική ρύπανση, το κάπνισμα, η έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία και τα φυτοφάρμακα αυξάνουν την παραγωγή ελευθέρων ριζών.

Όταν αυτές ξεπερνούν την ικανότητα του οργανισμού να τις εξουδετερώσει, προκαλείται οξειδωτικό στρες, το οποίο συνδέεται με τη γήρανση και την εμφάνιση νοσημάτων, όπως ο καρκίνος και τα καρδιαγγειακά.

Οι κυριότερες αντιοξειδωτικές ουσίες είναι:

Τα συμπληρώματα αντιοξειδωτικών περιέχουν πολύ υψηλές συγκεντρώσεις αυτών των στοιχείων, συχνά πολύ πάνω από τις ημερήσιες ανάγκες.

Μπορούν τα αντιοξειδωτικά συμπληρώματα να κάνουν κακό

Αν και θεωρητικά τα αντιοξειδωτικά προστατεύουν τα κύτταρα, η λήψη τους σε υπερβολικές ποσότητες μέσω συμπληρωμάτων έχει φανεί ότι μπορεί να διαταράξει τη φυσιολογική ισορροπία του οργανισμού.

Επιδείνωση της αθλητικής απόδοσης

Κατά τη διάρκεια της άσκησης, το σώμα παράγει ελεύθερες ρίζες ως φυσική αντίδραση στον αυξημένο μεταβολισμό. Αυτές οι ουσίες, σε μικρές ποσότητες, βοηθούν το σώμα να προσαρμόζεται και να δυναμώνει.

Μελέτες έχουν δείξει ότι η λήψη βιταμίνης C και Ε σε μορφή συμπληρώματος μπορεί να αναστέλλει αυτή την προσαρμογή, μειώνοντας τα οφέλη της άσκησης και καθυστερώντας την αποκατάσταση των μυών.

Αυξημένος κίνδυνος καρκίνου

Το οξειδωτικό στρες θεωρείται βασικός παράγοντας στην ανάπτυξη καρκινικών κυττάρων. Λογικά, λοιπόν, πολλοί πίστεψαν ότι τα αντιοξειδωτικά συμπληρώματα θα μπορούσαν να μειώσουν τον κίνδυνο εμφάνισης ή εξέλιξης καρκίνου.

Ωστόσο, μεγάλες μελέτες έχουν δείξει ότι τα συμπληρώματα δεν μειώνουν τον κίνδυνο καρκίνου, και σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να τον αυξήσουν. Για παράδειγμα, το β-καροτένιο (πρόδρομος της βιταμίνης Α) έχει συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του πνεύμονα στους καπνιστές και καρκίνου της ουροδόχου κύστης.

Το σελήνιο φαίνεται να έχει κάποια προστατευτική δράση σε άτομα με χαμηλά επίπεδα του μετάλλου ή αυξημένο κίνδυνο καρκίνου, αλλά τα δεδομένα δεν είναι ακόμη επαρκή για να συστηθεί ως πρόληψη.

Κίνδυνος για συγγενείς ανωμαλίες

Η βιταμίνη Α είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη του εμβρύου, αλλά σε υψηλές δόσεις μπορεί να προκαλέσει σοβαρές γενετικές ανωμαλίες. Για αυτό, οι γυναίκες που είναι ή ενδέχεται να μείνουν έγκυες πρέπει να αποφεύγουν τη λήψη συμπληρωμάτων βιταμίνης Α, εκτός αν υπάρχει ιατρική ένδειξη.

Αντίθετα, το β-καροτένιο δεν έχει δείξει τέτοιους κινδύνους, αλλά λόγω της σύνδεσής του με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου, η χρήση του στην εγκυμοσύνη πρέπει να γίνεται μόνο κατόπιν ιατρικής συμβουλής.

Πότε μπορεί να είναι χρήσιμη η βιταμίνη C

Η βιταμίνη C είναι ίσως η μόνη αντιοξειδωτική ουσία που μπορεί να προσφέρει οφέλη μέσω συμπληρωμάτων σε συγκεκριμένες περιπτώσεις.

Κοινό κρυολόγημα

Παρόλο που η βιταμίνη C δεν προλαμβάνει το κοινό κρυολόγημα, έχει φανεί ότι μπορεί να μειώσει τη διάρκειά του κατά περίπου 8% και να ελαττώσει τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων.

Η ιδανική πρόσληψη είναι σε μικρές δόσεις κάτω του 1 γραμμαρίου, καθώς μεγαλύτερες ποσότητες απορροφώνται δυσκολότερα και μπορεί να προκαλέσουν στομαχικές διαταραχές.

Καπνιστές και παθητικό κάπνισμα

Το κάπνισμα αυξάνει το οξειδωτικό στρες και επομένως τις ανάγκες του οργανισμού σε βιταμίνη C. Οι καπνιστές χρειάζονται περίπου 35 mg περισσότερα καθημερινά σε σχέση με όσους δεν καπνίζουν. Παρόλα αυτά, αυτές οι ανάγκες μπορούν να καλυφθούν εύκολα μέσω μιας ισορροπημένης διατροφής, χωρίς απαραίτητα να χρειάζονται συμπληρώματα.

Γιατί είναι καλύτερο να παίρνετε αντιοξειδωτικά από τη διατροφή

Η πιο ασφαλής και αποτελεσματική πηγή αντιοξειδωτικών είναι οι τροφές. Κάθε τρόφιμο περιέχει διαφορετικούς τύπους αντιοξειδωτικών σε φυσικές αναλογίες που συνεργάζονται μεταξύ τους, προσφέροντας ισχυρή προστασία χωρίς τον κίνδυνο υπερβολής.

Οι φυτικές τροφές είναι ιδιαίτερα πλούσιες σε αντιοξειδωτικά, γι’ αυτό και οι ειδικοί προτείνουν να καταναλώνουμε μεγάλη ποικιλία φρούτων, λαχανικών, οσπρίων, δημητριακών ολικής άλεσης και ξηρών καρπών.

Μερικές από τις καλύτερες πηγές αντιοξειδωτικών περιλαμβάνουν:

  • Λαχανικά: μπρόκολο, πιπεριές, σπανάκι
  • Φρούτα: πορτοκάλια, μήλα, μούρα
  • Ολικής άλεσης δημητριακά: βρώμη, κινόα, καστανό ρύζι
  • Όσπρια: φασόλια
  • Ξηρούς καρπούς: καρύδια, αμύγδαλα, πεκάν
  • Ροφήματα: καφές, πράσινο και μαύρο τσάι

Η κατανάλωση αυτών των τροφών όχι μόνο προσφέρει αντιοξειδωτικά, αλλά παρέχει και φυτικές ίνες, βιταμίνες, μέταλλα και άλλα φυτοχημικά που συνεργάζονται για τη συνολική ενίσχυση της υγείας.

 

Συμπέρασμα

Τα αντιοξειδωτικά συμπληρώματα μπορεί να φαίνονται ως εύκολος τρόπος ενίσχυσης της υγείας, όμως η υπερβολική χρήση τους μπορεί να οδηγήσει σε αρνητικές συνέπειες, όπως μείωση της αθλητικής απόδοσης, αυξημένο κίνδυνο καρκίνου και γενετικές ανωμαλίες.

Η καλύτερη και ασφαλέστερη επιλογή είναι να λαμβάνετε τα αντιοξειδωτικά σας μέσα από μια πλούσια, φυσική και ισορροπημένη διατροφή.

Με λίγα λόγια:

Τα αντιοξειδωτικά είναι απαραίτητα, αλλά όχι σε μορφή χαπιού.
Επιλέξτε τη δύναμη της φύσης: πολύχρωμα φρούτα, φρέσκα λαχανικά και ολικής άλεσης τρόφιμα κάθε μέρα.