Η βιταμίνη Α είναι μια λιποδιαλυτή βιταμίνη που αποτελεί ένα από τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά, δηλαδή ένα συστατικό που ο οργανισμός σας δεν μπορεί να συνθέσει σε επαρκή ποσότητα και πρέπει να προσλαμβάνεται από τη διατροφή.

Συμβάλλει στην υγεία των ματιών, στην ανοσολογική λειτουργία, στην αναπαραγωγική υγεία και στην επούλωση τραυμάτων, ενώ οι λειτουργίες της υποστηρίζουν τα όργανα σε όλο το σώμα.

Η βιταμίνη Α υπάρχει σε δύο μορφές:

  1. ρετινόλη
  2. β-καροτένιο.

Αν και υπάρχει σε μεγάλη ποικιλία τροφών ζωικής και φυτικής προέλευσης, μπορεί να σας ωφελήσει η λήψη συμπληρώματος αν δεν λαμβάνετε επαρκή ποσότητα μέσω της διατροφής ή αν έχετε αυξημένες ανάγκες σε βιταμίνη Α, όπως κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

 

Οφέλη λήψης βιταμίνης Α

1. Ενισχύει την υγεία του ανοσοποιητικού συστήματος

Η βιταμίνη Α είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη των ανοσοκυττάρων που είναι γνωστά ως ουδετερόφιλα και μακροφάγα, τα οποία καταπολεμούν τις ασθένειες.

Παίζει επίσης ρόλο στο βλεννογόνο φράγμα, το οποίο προστατεύει τον οργανισμό σας από οργανισμούς που μπορούν να προκαλέσουν ασθένειες. Η έλλειψη βιταμίνης Α μπορεί να σας κάνει πιο ευάλωτους σε λοιμώξεις.

Έχει αποδειχθεί ότι μειώνει τη σοβαρότητα πολλών ασθενειών, όπως η νόσος των χεριών, των ποδιών και του στόματος (HFMD), η ιλαρά και η διάρροια. Προάγει επίσης την παραγωγή αντισωμάτων για την πνευμονία. Τα καροτενοειδή είναι ισχυρά αντιοξειδωτικά και μπορούν να μειώσουν τη φλεγμονή, ενισχύοντας περαιτέρω το ανοσοποιητικό σύστημα.

Οι δίαιτες πλούσιες σε τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε βιταμίνη Α έχουν συνδεθεί με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης πολλών μορφών καρκίνου, αν και απαιτούνται περαιτέρω έρευνες για να κατανοηθεί εάν τα συμπληρώματα βιταμίνης Α προσφέρουν το ίδιο όφελος.

2. Υποστηρίζει την όραση

Η βιταμίνη Α υποστηρίζει τόσο τον αμφιβληστροειδή όσο και τον κερατοειδή χιτώνα του ματιού. Βοηθά στην παραγωγή ροδοψίνης, επιτρέποντάς σας να βλέπετε όλο το φάσμα των χρωμάτων και σε διάφορες συνθήκες φωτισμού, συμπεριλαμβανομένου του σκοταδιού. Υποστηρίζει επίσης τη λίπανση των ματιών (στον κερατοειδή χιτώνα).

Ενώ η έλλειψη βιταμίνης Α είναι σπάνια στις Ηνωμένες Πολιτείες, αποτελεί συχνή αιτία τύφλωσης στα παιδιά των αναπτυσσόμενων χωρών. Οι δίαιτες που περιέχουν επαρκείς ποσότητες βιταμίνης Α μπορεί να μειώσουν τον κίνδυνο καταρράκτη στους ηλικιωμένους.

Ωστόσο, απαιτούνται περαιτέρω έρευνες για να κατανοήσουμε εάν τα συμπληρώματα βιταμίνης Α προσφέρουν κάποιο όφελος.

3. Βοηθά στην υγεία του δέρματος

Η βιταμίνη Α συμμετέχει σε πολλές διαδικασίες που σχετίζονται με το δέρμα, όπως η επούλωση πληγών, η παραγωγή κολλαγόνου και η πρόληψη της βλάβης των κυττάρων του δέρματος από τις υπεριώδεις ακτίνες (UV) και τη ρύπανση.

Τα τοπικά ρετινοειδή, που προέρχονται από τη βιταμίνη Α, χρησιμοποιούνται συχνά για τη μείωση των ρυτίδων και των λεπτών γραμμών και για τη θεραπεία της ακμής, καθώς ενθαρρύνουν την ανανέωση των κυττάρων και την παραγωγή κερατίνης.

Η βιταμίνη Α και τα παράγωγά της χρησιμοποιούνται επίσης σε από του στόματος και τοπικά φάρμακα για τη θεραπεία της ψωρίασης.

Η από του στόματος συμπλήρωση βιταμίνης Α μπορεί να προσφέρει επιπλέον υποστήριξη στο δέρμα σας, αν και απαιτούνται περισσότερες έρευνες για να κατανοηθούν τα οφέλη της.

Μελέτες έχουν δείξει ότι η υψηλότερη διατροφική πρόσληψη βιταμίνης Α σχετίζεται με χαμηλότερο κίνδυνο καρκίνου του δέρματος. Απαιτούνται περαιτέρω έρευνες για να διερευνηθεί εάν τα συμπληρώματα προσφέρουν το ίδιο όφελος.

4. Βοηθά στην αναπαραγωγική υγεία

Η βιταμίνη Α είναι απαραίτητη τόσο για την αναπαραγωγική υγεία των ανδρών και των γυναικών όσο και για την ανάπτυξη του εμβρύου.

Νέες έρευνες υποδηλώνουν ότι η υψηλότερη πρόσληψη βιταμίνης Α συνδέεται με χαμηλότερο κίνδυνο γυναικείας υπογονιμότητας. Το ρετινοϊκό οξύ, το οποίο παράγεται από τη βιταμίνη Α, είναι επίσης απαραίτητο για την ανδρική γονιμότητα.

5. Βοηθά στην επούλωση των πληγών

Η βιταμίνη Α προάγει την ανανέωση των κυττάρων του δέρματος και αποκαθιστά τη δομή του δέρματος. Τα ρετινοειδή, τα οποία παράγει ο οργανισμός από τη βιταμίνη Α, δρουν επίσης ως αντιοξειδωτικά, μειώνοντας τη φλεγμονή και βοηθώντας στην επούλωση των πληγών.

Παίζουν επίσης ρόλο στην παραγωγή κολλαγόνου τύπου 1, το οποίο βρίσκεται στο δέρμα.

6. Δρα ως αντιοξειδωτικό

Τα καροτενοειδή όπως το β-καροτένιο έχουν αποδειχθεί ότι έχουν ισχυρή αντιοξειδωτική ικανότητα.

Μπορούν να προστατεύσουν τον οργανισμό από τη βλάβη των κυττάρων από ασταθή μόρια γνωστά ως ελεύθερες ρίζες και να μειώσουν τον κίνδυνο πολλών ασθενειών, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου και των καρδιακών παθήσεων.

Τα ρετινοειδή, τα οποία ο οργανισμός παράγει από τη βιταμίνη Α, μπορεί επίσης να έχουν αντιοξειδωτικές ιδιότητες. Ωστόσο, η βιταμίνη Α από μόνη της έχει περιορισμένη αντιοξειδωτική ικανότητα.

7. Υποστηρίζει την υγεία του εγκεφάλου

Η βιταμίνη Α παίζει ουσιαστικό ρόλο στην ανάπτυξη του νευρικού συστήματος και του εγκεφάλου. Το ρετινοϊκό οξύ, ένα παράγωγο της βιταμίνης Α, μπορεί να παίζει ρόλο στη μνήμη και τη μάθηση.

Νέες έρευνες υποδηλώνουν μια συσχέτιση μεταξύ της έλλειψης βιταμίνης Α και της γνωστικής έκπτωσης και της νόσου του Αλτσχάιμερ, ενώ μελέτες σε ποντίκια έχουν δείξει ότι τα συμπληρώματα βιταμίνης Α μπορεί να μειώνουν τον κίνδυνο γνωστικής έκπτωσης.

Απαιτούνται περισσότερες έρευνες σε ανθρώπους για να κατανοήσουμε εάν τα συμπληρώματα βιταμίνης Α μπορούν να υποστηρίξουν την υγεία του εγκεφάλου σε ηλικιωμένους.

Ποιος χρειάζεται συμπλήρωμα βιταμίνης Α

Ενώ η έλλειψη βιταμίνης Α είναι σπάνια στις Ηνωμένες Πολιτείες και σε άλλες ανεπτυγμένες χώρες, ορισμένες ομάδες ανθρώπων διατρέχουν κίνδυνο ανεπάρκειας ή μη λήψης των βέλτιστων επιπέδων βιταμίνης Α για να αναπτυχθούν.

Οι ακόλουθες ομάδες μπορεί να χρειάζονται επιπλέον βιταμίνη Α:

  • Έγκυες και θηλάζουσες γυναίκες
  • Πρόωρα βρέφη
  • Άτομα με κυστική ίνωση
  • Άτομα με γαστρεντερικές διαταραχές

Η βιταμίνη Α βρίσκεται σε πολλά τρόφιμα και οι περισσότεροι άνθρωποι λαμβάνουν επαρκή ποσότητα από την τροφή τους.

Ωστόσο, εάν είστε έγκυος, θηλάζετε ή έχετε μια πάθηση που μειώνει την ικανότητά σας να απορροφάτε βιταμίνη Α, μπορεί να ωφεληθείτε από ένα συμπλήρωμα. Συμβουλευτείτε τον γιατρό σας εάν έχετε ανησυχίες σχετικά με την ανεπάρκεια βιταμίνης Α.

Τύποι συμπληρωμάτων βιταμίνης Α

Τα συμπληρώματα βιταμίνης Α διατίθενται σε διάφορες μορφές και μπορούν να συνδυαστούν με άλλα θρεπτικά συστατικά.

  • Ρετινόλη: Αυτή είναι η ενεργή μορφή της βιταμίνης Α, γνωστή ως προδιαμορφωμένη βιταμίνη Α.
  • Βήτα-καροτίνη: Η βήτα-καροτίνη είναι ένας φυτικός πρόδρομος της βιταμίνης Α, γνωστός ως προβιταμίνη Α. Ο οργανισμός τη μετατρέπει σε ισοδύναμα ρετινόλης (RAE) με το μισό ρυθμό της ρετινόλης. Χρειάζεστε διπλάσια ποσότητα βήτα-καροτίνης από τα συμπληρώματα σε σχέση με τη ρετινόλη για να καλύψετε τις ανάγκες σας.
  • Μουρουνέλαιο: Πρόκειται για μια φυσική πηγή βιταμίνης Α. Ένα κουταλάκι του γλυκού μουρουνέλαιο περιέχει 1.350 mcg βιταμίνης Α, σχεδόν το 200% της συνιστώμενης ημερήσιας δόσης για τις γυναίκες και το 150% για τους άνδρες.
  • Πολυβιταμίνες με βιταμίνη Α: Πολλές πολυβιταμίνες περιέχουν βιταμίνη Α με τη μορφή β-καροτίνης, ρετινόλης ή συνδυασμού των δύο. Οι πολυβιταμίνες μπορούν να είναι ένας εύκολος τρόπος για να εξασφαλίσετε ότι λαμβάνετε τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά και είναι ιδιαίτερα χρήσιμες για άτομα με πολλαπλές ανεπάρκειες βιταμινών ή μετάλλων. Ωστόσο, είναι σημαντικό να λάβετε υπόψη τη δόση. Ορισμένες μπορεί να είναι υψηλότερες ή χαμηλότερες από τις ανάγκες σας ή να περιέχουν άλλα θρεπτικά συστατικά που μπορεί να μην χρειάζεστε.
  • Συνθετική έναντι φυσικής βιταμίνης Α: Η φυσική βιταμίνη Α είναι η μορφή που προέρχεται από τα τρόφιμα, είτε ως προδιαμορφωμένη βιταμίνη Α από συκώτι, αυγά, γαλακτοκομικά και ψάρια, είτε ως προβιταμίνη Α (β-καροτένιο) από γλυκοπατάτες, σπανάκι, πεπόνι, καρότα και παρόμοια τρόφιμα. Η συνθετική βιταμίνη Α βρίσκεται σε συμπληρώματα και εμπλουτισμένα τρόφιμα, είτε ως ρετινόλη, εστέρες ρετινυλίου ή β-καροτένιο. Ο οργανισμός μετατρέπει το β-καροτένιο από τα συμπληρώματα με υψηλότερο ρυθμό από ό,τι από τα τρόφιμα.

Το κατάλληλο συμπλήρωμα βιταμίνης Α για εσάς εξαρτάται από τις ανάγκες και τα προβλήματα υγείας σας. Πάντα να συμβουλεύεστε τον γιατρό σας πριν ξεκινήσετε τη λήψη ενός συμπληρώματος.

Πώς να επιλέξετε το σωστό συμπλήρωμα βιταμίνης Α

Το καλύτερο συμπλήρωμα θα εξαρτηθεί από:

  • τη διατροφή
  • τις ατομικές ανάγκες
  • την κατάσταση της υγείας
  • το στάδιο της ζωής σας.

Ακολουθούν ορισμένα στοιχεία που πρέπει να λάβετε υπόψη κατά την επιλογή

Ρετινόλη έναντι β-καροτίνης

Η βιταμίνη Α από τη ρετινόλη και τη β-καροτίνη μπορεί να σας βοηθήσει να καλύψετε τις ανάγκες σας σε βιταμίνη Α. Θα χρειαστείτε τη μισή ποσότητα προ-σχηματισμένης βιταμίνης Α (ρετινόλη και ρετινυλικοί εστέρες) σε σχέση με το β-καροτένιο, επειδή ο οργανισμός σας δεν χρειάζεται να τη μετατρέψει σε ενεργή μορφή.

Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι η ρετινόλη είναι πάντα καλύτερη. Η ρετινόλη, σε υψηλότερες δόσεις, μπορεί να προκαλέσει συγγενείς αναπηρίες. Τα συμπληρώματα β-καροτένιου έχουν αποδειχθεί ότι αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου του πνεύμονα στους καπνιστές. Η καλύτερη επιλογή μπορεί να εξαρτάται από την ατομική σας υγεία.

Εξετάστε τους στόχους σας για την υγεία

Ανάλογα με τους στόχους σας για την υγεία, όπως η υγεία του δέρματος, η υγεία των ματιών ή η ανοσία, μπορείτε να εξετάσετε το ενδεχόμενο λήψης συμπληρώματος βιταμίνης Α ή τοπικής ή από του στόματος φαρμακευτικής αγωγής ή θεραπείας.

Οι κρέμες ρετινοειδών και τα από του στόματος φάρμακα χρησιμοποιούνται συχνά για τη θεραπεία ή την πρόληψη παθήσεων των ματιών και του δέρματος και για τη μείωση των λεπτών γραμμών, των ρυτίδων και άλλων σημαδιών γήρανσης του δέρματος.

Τι να αναζητήσετε σε συμπληρώματα ποιότητας

Όταν επιλέγετε ένα συμπλήρωμα, συνιστάται πάντα να επιλέγετε ένα που έχει ελεγχθεί ανεξάρτητα από έναν αξιόπιστο οργανισμό όπως το NSF ή το USP. Θα πρέπει επίσης να λάβετε υπόψη τη δόση, τη μορφή και την παρουσία άλλων συστατικών που μπορεί να υποστηρίζουν ή όχι τους στόχους σας για την υγεία ή να είναι ασφαλή για εσάς.

Φυσικές έναντι συνθετικών μορφών

Τόσο οι φυσικές όσο και οι συνθετικές μορφές βιταμίνης Α μπορούν να σας βοηθήσουν να καλύψετε τις ανάγκες σας σε βιταμίνη Α και να υποστηρίξετε τους στόχους σας. Ορισμένα φυσικά συμπληρώματα, όπως το μουρουνέλαιο, περιέχουν υψηλότερες δόσεις προβιταμίνης Α, οι οποίες ενδέχεται να μην είναι ασφαλείς για τις έγκυες γυναίκες.

 

Συνοψίζοντας

Η βιταμίνη Α προσφέρει μια σειρά από οφέλη για την υγεία, που κυμαίνονται από την ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος, την επούλωση πληγών και την υγεία του δέρματος έως την αναπαραγωγική υγεία, την υγεία του εγκεφάλου και ακόμη και τη μείωση της φλεγμονής και του οξειδωτικού στρες.

Τόσο η προδιαμορφωμένη βιταμίνη Α όσο και τα καροτενοειδή προβιταμίνης Α, όπως το β-καροτένιο, μπορούν να προσφέρουν παρόμοια οφέλη.

Τα συμπληρώματα μπορούν να σας βοηθήσουν να καλύψετε τις ανάγκες σας εάν δεν λαμβάνετε επαρκή ποσότητα μέσω της διατροφής. Ωστόσο, απαιτείται περισσότερη έρευνα για να κατανοήσουμε εάν τα συμπληρώματα είναι χρήσιμα όταν η διατροφή σας περιέχει επαρκείς ποσότητες βιταμίνης Α.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) δεν ρυθμίζει τα συμπληρώματα διατροφής με τον ίδιο τρόπο που ρυθμίζει τα συνταγογραφούμενα φάρμακα. Ως αποτέλεσμα, ορισμένα συμπληρώματα μπορεί να μην περιέχουν τα συστατικά που αναγράφονται στην ετικέτα.

Όταν επιλέγετε ένα συμπλήρωμα, αναζητήστε προϊόντα που έχουν ελεγχθεί ή πιστοποιηθεί ανεξάρτητα από άλλους οργανισμούς. Για εξατομικευμένες οδηγίες, συμβουλευτείτε τον γιατρό σας, έναν διπλωματούχο διαιτολόγο – διατροφολόγo ή έναν φαρμακοποιό.